Nuôi dạy con cái chưa bao giờ là chuyện dễ dàng, đặc biệt trong thời đại ngày nay khi trẻ tiếp xúc với quá nhiều luồng thông tin và ảnh hưởng từ bên ngoài. Nhiều cha mẹ mong muốn con cái ngoan ngoãn, vâng lời nhưng lại chưa thực sự hiểu cách dạy sao cho hiệu quả. Muốn con ngoan, không chỉ cần kỷ luật mà còn phải có sự thấu hiểu, đồng hành và hướng dẫn đúng cách. Dưới đây là những bí quyết dạy con ngoan mà không cần la mắng hay ép buộc.
Xây dựng mối quan hệ gần gũi với con
Một đứa trẻ ngoan không phải là một đứa trẻ chỉ biết nghe lời răm rắp, mà là một đứa trẻ hiểu được điều đúng sai và có khả năng tự điều chỉnh hành vi của mình. Điều này bắt đầu từ mối quan hệ giữa cha mẹ và con cái.
Hãy dành thời gian để trò chuyện, lắng nghe những suy nghĩ, cảm xúc của con. Khi con cảm nhận được sự quan tâm thực sự, con sẽ tin tưởng và dễ dàng tiếp thu những lời dạy bảo hơn. Đừng chỉ giao tiếp với con bằng những mệnh lệnh như “con phải thế này”, “không được thế kia”, mà hãy hỏi con về những gì con nghĩ, con muốn và con cảm thấy như thế nào.
Làm gương cho con từ những điều nhỏ nhất
Trẻ con là tấm gương phản chiếu của cha mẹ. Bạn không thể yêu cầu con lịch sự, trung thực, chăm chỉ nếu chính bạn lại thiếu những điều đó. Khi muốn con biết nói lời cảm ơn, xin lỗi, bạn hãy thực hiện điều đó trước. Khi muốn con đọc sách, bạn cũng nên cầm sách lên đọc.
Những hành động nhỏ nhưng lặp đi lặp lại sẽ tạo thành thói quen tốt cho con. Thay vì chỉ yêu cầu, hãy thể hiện cho con thấy bằng chính cách sống của mình.
Đặt ra quy tắc rõ ràng nhưng linh hoạt
Một đứa trẻ sẽ không thể ngoan ngoãn nếu không biết đâu là giới hạn của mình. Cha mẹ cần thiết lập những quy tắc rõ ràng về hành vi, cách ứng xử trong gia đình nhưng cũng không nên quá cứng nhắc.
Ví dụ, thay vì quát mắng con khi con không chịu đi ngủ đúng giờ, bạn có thể đặt ra quy định nhẹ nhàng nhưng rõ ràng như: “Mỗi tối, con cần đi ngủ trước 9 giờ. Nếu con hoàn thành bài tập và chuẩn bị đồ dùng cho ngày mai sớm, con có thể đọc sách thêm 15 phút trước khi ngủ.” Như vậy, con hiểu rằng việc đi ngủ đúng giờ là quan trọng nhưng vẫn có sự linh hoạt trong giới hạn cho phép.
Hướng dẫn con giải quyết vấn đề thay vì áp đặt
Một trong những điều khiến trẻ dễ cáu kỉnh, bướng bỉnh là vì chúng không biết cách xử lý tình huống một cách hợp lý. Khi con gặp khó khăn, thay vì ngay lập tức chỉ trích hay ra lệnh, hãy hướng dẫn con tự suy nghĩ và tìm ra cách giải quyết.
Ví dụ, khi con tranh giành đồ chơi với bạn, thay vì nói ngay “Con không được làm vậy!”, hãy hỏi con:
- “Tại sao con lại giành đồ chơi với bạn?”
- “Nếu con là bạn kia, con sẽ cảm thấy thế nào?”
- “Con có nghĩ ra cách nào để cả hai cùng chơi vui vẻ không?”
Bằng cách này, con sẽ học cách đặt mình vào vị trí của người khác, biết cách thương lượng và giải quyết vấn đề một cách tích cực.
Khuyến khích con thay vì chỉ trích
Nhiều bậc cha mẹ mắc sai lầm khi chỉ tập trung vào những điều con làm sai mà quên khen ngợi khi con làm tốt. Trẻ em cần được ghi nhận để có động lực tiếp tục hành vi tích cực.
Ví dụ, nếu con giúp mẹ dọn dẹp nhà cửa, dù chưa sạch sẽ lắm, thay vì nói “Con lau chưa sạch gì cả!”, hãy khen: “Cảm ơn con đã giúp mẹ! Nếu mình lau thêm một chút nữa thì sẽ sạch hơn đấy.” Lời động viên này sẽ giúp con cảm thấy hào hứng hơn thay vì chán nản.
Học cách kiên nhẫn khi dạy con
Trẻ con không thể trở thành người có kỷ luật, lễ phép chỉ sau một đêm. Nuôi dạy con là cả một hành trình dài đòi hỏi sự kiên nhẫn. Sẽ có những lúc con bướng bỉnh, phản kháng, nhưng điều quan trọng là cha mẹ giữ được bình tĩnh và tiếp tục hướng dẫn con một cách kiên trì.
Hãy nhớ rằng, những lần con phạm lỗi cũng là cơ hội để con học hỏi. Thay vì la mắng, hãy xem đó là dịp để dạy con cách chịu trách nhiệm và rút kinh nghiệm.
Dạy con về lòng nhân ái và sự tử tế
Một đứa trẻ ngoan không chỉ là đứa trẻ biết nghe lời mà còn cần có lòng nhân ái, biết quan tâm đến người khác. Cha mẹ có thể giúp con phát triển điều này bằng cách:
- Khuyến khích con chia sẻ đồ chơi, đồ ăn với bạn bè, anh chị em.
- Dạy con cách nói những lời tử tế, như “Cảm ơn”, “Xin lỗi”, “Con có thể giúp gì không?”.
- Cùng con làm những việc tốt, như giúp đỡ người già, quyên góp đồ dùng cho những người khó khăn.
Khi con học được cách yêu thương và giúp đỡ người khác, con sẽ trở thành một người tốt bụng và đáng yêu trong mắt mọi người.
Đọc thêm bài viết: Hướng dẫn tập cho bé ăn dặm đúng cách
Kết luận
Dạy con ngoan không phải là một công thức cố định mà là một quá trình đòi hỏi sự yêu thương, kiên nhẫn và thấu hiểu. Mỗi đứa trẻ đều khác nhau, vì vậy cha mẹ cần linh hoạt trong cách dạy, thay vì áp đặt hay dùng đòn roi.
Hãy trở thành người bạn đồng hành của con, hướng dẫn con bằng tình yêu thương và sự tôn trọng. Khi con cảm nhận được sự an toàn, tin tưởng và yêu thương, con sẽ tự nhiên trở thành một đứa trẻ ngoan ngoãn, biết điều và hạnh phúc.
